માધવ ક્યાંય નથી !

માધવ ક્યાંય નથી .......

                                 -    હરિન્દ્ર દવે

         ‘Madhav  Kyay nathi’  is written by very renowned writer Harindra Dave. The title of the novel – itself suggest something. I think there are two aspect of the title. First , he is not at any particular place means that he is omniscient . And second meaning is that he is no where!

              The plot of the novel also deals with this idea and gradually reveals the whole events of Krishna’s life. The story  of the novel reveals not only Krishna’s journey from his birth but also with him we find the journey of Naradmuni who wants to meet Krishna but unfortunately he can’t.

                The novel based on only Naradmuni’s desire or extreme eagerness to meet Krishna. And his desire become so powerful that without seeing and meeting  Naradmuni can feel and also talk with Krishna.

              Whenever , Naradmuni heard about Krishna, he goes there but unfortunately Krishna runs away from there and till death of Krishna he can’t meet Krishna in his life. But Naradmuni feel Krishna inside and whenever he lose the faith, he gets messages from Krishna and miracles happen again. Once, Naradmuni becomes so upset and lose hope to meet Krishna and also stop his journey to find him and that moment he gets messagethat…. …….

"દેવર્ષિમાં નારદ હું છું "

          That is the only one message which keep alive and get more consolation for Naradmuni. But.. tragedy is that Naradmuni can’t meet Krishna when he is alive.Naradmuni reaches ‘Prabhas Tirth’ – Somanath but Krishna is no more but intimacy between them create the hight of the novel.

          However , Naradmuni is so far from the Krishna he find him in his inside but many persons like…. Akrur and Udhdhva understand Krishna though they lived together once.

          During the reading of the novel , we find some of sentiments like…eroitic, pathetic and even also heroic are there . but as main sentiments pathetic rules over the novel – ‘ Madhav Kyay Nathi!’

          When we read the novel ,reader feels Krishna in each characters like….Radha, Nand, Yashoda, Devaki, Vasudev, Karn, Parshurams, Bhishma, even in Jarasangh and Darun,also.In the absence of Krishna , one can feel the presence of him ( Madhav) in each place and each person suffers from departing.

          Each believes that Krishna is his/her own but actual reality is if you believe, he is yours otherwise not.. Here, I can’t explain the whole beauty of narration of the whole novel but  just focus on phrases which is used and I think it is enough to impact the influences on the mind. Each sentence of the novel , reader can feel.

          Novel starts with this line……

“ Madhav ne malvani Narad ni ichha , tamam prakrutine vashma rakhnar velio , vruksho, gayo ane Krushno Janm, Yamunana pur.”

          Each sentences give aesthetic delight. રાધાનું રુદન , નારદની ઉત્કૃષ્ટતા ને નારદ જ્યાં કૃષ્ણને મળવા જાય ત્યાન કૃષ્ણ ત્યાંથી નીકળી જાય !  

      નારદે  વૃંદાવનમાં કૃષ્ણને યશોદાની આઁખોમાં  નંદના હ્દયમાં  અને રાધાના રુદનમાં નિહાળ્યા છે. નારદે વૃંદાવનના કણ-કણમાં શ્રીકૃષ્ણને બલરામનો ઓથ જોયો છે.નારદ કૃષ્ણના જનમથી જ તેઓને નિહાળવા , તેઓના સ્વરુપ ને જાણવા મથતા રહ્યા; શ્રૂકૃષ્ણની પાછળ પાછળ મથુરા, દ્રારકા તથા તમામ આશ્રમમાં ફર્યા , પરંતુ વૃંદાવનના કૃષ્ણને તેઓ ક્યારેય નિહાળી શક્યા નહી.
  
  જ્યારે પણ ભ્રમણ કરતાં કરતાં ધર્મજ્ઞાતા તરીકે શ્રીકૃષ્ણમાંથી નારદની શ્રધ્ધા ડગી જતી ત્યાં જ કૃષ્ણનો સંદેશો નારદને મળતો અને તેનામાં એક નવી ચેતના આવી જતી .

     આમ , મહાભારતના યુધ્ધ પછી જ્યારે નારદનો વિશ્ર્વાસ ડગી ગયો અને ઉધ્ધવને કહેતા ત્યારે ઉધ્ધવે કહ્યું કે ......... મને પણ પહેલાં શ્રીકૃષ્ણમાં શંકા જાગી અને મારી શ્રધ્ધા ડગી ત્યારે ફરી એક ચમતકાર થયો, અને એ ચમત્કાર હતો ..........અર્જુનના પૌત્ર અને અભિમન્યુ ઉત્તરાનો પુત્ર - પ્રધ્યુમનને સજીવન કરવાને !

  ઉધ્ધવે કહ્યુ ; ' સત્ય અને ધર્મના પંથે જ જો કૃષ્ણ ચાલતા હોય તો આટલો સંહાર શા માટે?'  એ વેળાએ જ કૃષ્ણ એ મૃત બાળકને પોતાના ખોળામાં લીધો.'

કૃષ્ણએ કહ્યું : "મેં જે ક્યારેય હસતાં હસતાં પણ અસત્યનું ભાષણ ન કર્યું હોય , યુધ્ધમાં ક્ષત્રિય ધર્મ ચુક્યો ન હોઉ અને ધર્મ તથા ધર્મના  ધારકોનો આદર કર્યા હોય તો એના પુણ્યે આ બાળક જીવતે થાઓ."

   " મેં વિજયમાં અહંકાર ન કર્યો હોય, કંસ કે શિશુપાલનો ધર્મથી જ વધ કર્યો હોય અન્ આ દુનિયામાં ધર્મચક્રનુન શાસન પ્રવર્તાવવા જ જીવ્યો હોઉં તો અભિમન્યુનો આ પુત્ર જીવતો થાઓ."
 
" મેં વ્યવહારમાં સાધુતા રાખી હોય , દૃષ્ટિમાં પ્રેમ રાખ્યો હોય, શત્રુનો પણ દ્રેષ ન કર્યો હોય અને સત્યનો નિરોધ ન કર્યો હોય , તો અર્જુનને પૌત્ર જીવતો થાએ."
   
    ઉધ્ધવ આગળ બોલ્યા, આજ સુધી હું વિચારું છુ ઈ ક્યાન તપનું ફળ હતું કે અર્જુનનો પૌત્ર સજીવન થયો ! ક્યાં આચરણનું ફળ હતું ? શ્રીકૃષ્ણ ભગવાન હતા કે દૈવી -મનુષ્ય ? 

      નારદ કૃષ્ણના અંતિમ શ્ર્વાસ સુધી તેઓને મળીના શક્યા પણ જ્યારે તે તેઓને મળ્યા ત્યારે તે સજીવન ન હતા. લોહીની ઉષ્ણા તેઓના માથા પર પડી રહી હતી અને નારદને શ્રીકૃષ્ણનો સંદેશે યાદ આવ્યો કે......"દેવર્ષિમાં નીરદ હું છુ!" we can't decide Is he God or divine human being?